Visie en Strategie

Onder de sector ambulante handel valt een breed scala aan ondernemers en medewerkers.  Zij zijn actief op waren markten, standplaatsen, jaarmarkten en braderieën en/of als venter. Er zijn grote verschillen in bedrijfsvoering en professionaliteit. In onderzoeken en statistieken valt de sector vaak tussen wal en schip of zijn definities niet helder. Ook voor betrokkenen in en bij de sector is het daardoor vaak moeilijk om ‘grip’ te krijgen en ontbreekt het aan feiten en cijfers om beleidsmatige en bedrijfsmatige beslissingen op te baseren.

Kenmerken van de sector
Verschuivingen in ondernemers per branche De ambulante handel telt anno 2017 circa 11.200 bedrijven (ondernemers). Deze ondernemers staan op warenmarkten en/of solitaire standplaatsen (Detailhandel door middel van venten of colportage wordt in dit rapport buiten beschouwing gelaten. Hierbij wordt de SBI-code ‘478 Markthandel’ aangehouden. Kenmerken van de ambulante handel in Nederland zijn (CBS 2017):
Het aantal ondernemers in de ambulante handel schommelt al jaren rond de 11.000;
De foodbranche op de markt is de afgelopen tien jaar in aantal bedrijven gegroeid (+ 1.000 bedrijven);
Het aantal agf-kramen is stabiel (aardappels, groente, fruit);
meer overige foodondernemers (zie onderste grafiek);
Het aantal bedrijven in de non-food sector op de markt neemt af, met gemiddeld 100 ondernemers per jaar;
Branches textiel en kleding (- 500 bedrijven) en tweedehands artikelen (- 300 bedrijven) laten hierbinnen in de afgelopen 10 jaar de grootste daling zien.

Kenmerken arbeidsmarkt ambulante handel
De ambulante handel telt naast de ruim 11.000 ondernemers (en meewerkende partners) circa 8.000 banen, oftewel medewerkers in loondienst (CBS 2017). Medewerkers in de ambulante handel zijn in de helft van de gevallen jong « 30 jaar) en werken veelal maar 1 of 2 dagen in de week in de ambulante handel. Voor de andere helft is het meer dan een bijbaan.

Circa 60% van de medewerkers heeft een contract voor onbepaalde tijd;
Van de bijna 8.000 medewerkers werkt circa 80% bij een food-ondernemer;

Bij de marktondernemers laat de leeftijdsopbouw een ander (vergrijzend) beeld zien dan bij de werknemers. De meerderheid is 50+. Van ruim 10% van de ondernemers mag vanwege de hoge leeftijd verwacht worden dat zij binnen een aantal jaren zullen stoppen.

Ondernemers in de ambulante handel zijn in 60% van de gevallen mannen. Bij de werknemers ligt dit precies andersom (60% vrouw). Met name in de branches kleding en textiel en bloemen en planten zijn er veel vrouwelijke werknemers.

Economisch functioneren wisselend, vaak matig
Binnen de ambulante sector zijn wisselende geluiden over het economische functioneren. Het marktaandeel binnen de totale detailhandel
nam afgelopen jaren steeds een klein beetje af. Tegelijkertijd lukt het een behoorlijk aandeel individuele ondernemers om een omzetgroei te
realiseren, met name ondernemers in de food (CBS 2017).

• De ambulante handel is met circa € 2 miljard (excl. BTW) goed voor bijna 2% van de totale detailhandelsomzet; de omzet is de afgelopen jaren stabiel (Detailhandel.info 2017);
• Aan het begin van dit millennium bedroeg de omzet circa € 2,8 miljard (excl. BTW) en had de ambulante handel (afgerond) een marktaandeel van circa 4% in de totale detailhandelssector (HBD, Jaarboek detailhandel 2002);
• Foodondernemers zijn doorgaans positiever over hun omzetontwikkeling dan de non-foodcollega’s. Het aandeel non-foodondernemers dat de eigen omzet ten opzichte van het vorige kwartaal negatief beoordeelt, is veelal meer dan de helft;
• Het aantal startende en stoppende ondernemers in de ambulante handel fluctueert, maar houdt elkaar in evenwicht.

Feiten over de warenmarkten
Wekelijks worden in Nederland ruim 1.000 warenmarkten gehouden (Allesoverdemarkt.nl). Naar schatting worden op deze markten elke week in totaal circa 38.000 plaatsen ingevuld door marktondernemers. Andere kenmerken van de warenmarkten:
De omvang van een (algemene) warenmarkt hangt veelal samen met de omvang van het verzorgingsgebied;
Vrijwel elke gemeente beschikt over ten minste één waren markt in het belangrijkste centrumgebied. In grotere steden (> 50.000 inwoners) is doorgaans op meerdere dagen een markt in het centrum en wordt ook een markt bij een of enkele wijk- of stadsdeelcentra gehouden;
Thematisch opgezette markten richten zich op specifieke doelgroepen en zijn daarom vooral in de grote steden en in centra met een sterk toeristisch/recreatief profiel te vinden (voldoende klantenpotentieel);
Zondag en maandag zijn traditioneel geen populaire dagen als marktdag (Allesoverdemarkt.nl). Op donderdag en vrijdag worden de meeste markten gehouden. Doordat de zaterdag markten gemiddeld groter zijn, kan gesteld worden dat de piek voor de markten uit die drie
dagen bestaat (do-vr-za). Dit is overeenkomstig met de piek in het druktebeeld van passanten in centrumgebieden;
De foodondernemers op de markt hebben doorgaans de grootste kramen en de meeste omzet.

Begrippenlijst geeft de meest gebruikte definities over de ambulante handel

Ambulante handel
Bedrijfsmatige verkoop van goederen aan consumenten vanuit een mobiele verkoopinrichting op een openbaar toegankelijke locatie.

Mobiele verkoopinrichting
Een kraam, tafel, verkoopwagen (o.a. foodtruck) van waaruit detailhandel wordt bedreven en die dagelijks van de verkooplocatie verdwijnt.

Warenmarkt
Een verzameling van verkoopinrichtingen van waaruit kooplieden aan consumenten goederen verkopen. Een warenmarkt wordt met vaste regelmaat gehouden op een vaste locatie op een openbaar toegankelijke locatie en is bij verordening ingesteld door de gemeente. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt in algemene markten en themamarkten.

Themamarkten onderscheiden zich door een specialisatie op bepaalde producten en/of doelgroepen (bijvoorbeeld biologische versmarkt).

Solitaire standplaats
Plek op een openbaar toegankelijke locatie, waar één ondernemer (tegelijkertijd) met vaste regelmaat vanuit een mobiele verkoopinrichting
aan consumenten goederen verkoopt. Hiertoe behoren ook periodieke standplaatsen (bijvoorbeeld kerstperiode).